Leo
nitaongelea jambo ambalo lipo lakini gumu kulisikia likiongelewa maana wanaoweza
kuliongelea ndio watuhumiwa wakubwa wa jambo hilo. Rushwa limekuwa tatizo kubwa
katika nchi yetu, karibu kila siku utasikia habari za rushwa kwenye mikataba,
katika kutafuta haki, huduma na kadhalika. Sanaa ya muziki haijakwepa hilo
tatizo japo ni mara chache sana kusikia likiongelewa, hii ni ni kutokana na sifa
moja ya rushwa, muathirika anakuwa katika nafasi ambayo anajua akilalamika ndio
atakosa hata kidogo anachokipata, wala rushwa huwa na umoja sana himaya yao
inapotikiswa. Rushwa katika muziki si jambo geni hata kidogo na limetia hasara
wanamuziki wengi kwa miaka mingi na
kukosesha wapenzi wa muziki kusikia nyimbo nyingi nzuri miaka nenda rudi.
Rushwa imekuwa ikifanywa kwa sababu mbalimbali katika nyakati tofauti. Katikati
ya miaka ya 70, kulikuweko na mkanganyiko wa kisiasa kati ya Tanzania na Kenya,
hali hii ilifikia mpaka mipaka ya nchi hizi mbili kufungwa. Hili liliathiri ule
utaratibu wa wanamuziki wa Tanzania kwenda Kenya kurekodi na kutoa santuri,
kwani kwa wakati huo nchi hiyo ndiyo ilikuwa na makampuni yenye uwezo wa kutoa
santuri. Wanamuziki wa Tanzania ikalazimika kutegemea kurekodi na hatimae
muziki wao kurushwa na redio ya Taifa. Biashara ya muziki ilikuwa ni ile ya
kutegemea mapato kutoka kiingilio cha kwenye madansi. Hivyo wanamuziki
walitegemea sana redio ipige nyimbo zao zisikike na kuhamasisha wapenzi kuingia
kwenye maonyesho. Kabla ya kurekodi, wanamuziki walipaswa kutanguliza mashahiri
ya nyimbo zao Radio ya Taifa, ambapo mashahiri yalikaguliwa na kamati maalumu iliyokuwa
na uwezo wa kuruhusu au kukataa bila maelezo kurekodiwa wimbo wenye mashahiri
hayo. Utaratibu huu ukatoa mwanya wa kuanza kuomba rushwa. Wanamuziki waliombwa
rushwa ili nyimbo zao zipitishwe kwenye kamati hii. Hakika bendi ambayo
haikuweza kutoa chochote zilipokutwa na hali hii nyimbo zake hazikurekodiwa.
Rushwa wakati huu ilikuwa katika njia mbalimbali ikiwemo fedha taslimu, au hata
kuhakikisha kuwa muomba rushwa akiingia kwenye onyesho la muziki analipiwa vinywaji
na hatimae usafiri wa kumrudisha kwake, au pengine hata kumlipia ‘guest house’
akiamua kujipumzisha mahala baada ya muziki kwisha. Naikumbuka bendi moja
kutoka mkoani ambayo ilikuwa ikija Dar es Salaam na magunia ya mahindi kwa
ajili ya kulikabili jukumu hili. Baada ya nyimbo kupitishwa na hatimae
kurekodiwa kulikuwa na rushwa ikidaiwa na watayarishaji wa vipindi ili muziki
upigwe kwenye vipindi mbalimbali. Na huu ndio ulikuwa utaratibu kwa miaka
mingi.
Miaka
ya 90 redio binafsi zikaanza. Wanamuziki wengi wakati huo waliamini kuwa kuja
kwa redio binafsi kutakuwa ndio mwanzo wa mafanikio makubwa katika muziki, hali
haikuwa hivyo. Muziki wa hapa nchini ukawa hausikiki katika vyombo hivi, na sababu
kubwa iliyokuwa ikitolewa wakati huo ni kuwa muziki wa Tanzania ulikuwa
umerekodiwa katika kanda za kaseti na haupigiki katika mashine za vituo hivyo.
Muziki kutoka nje ukashika kasi kubwa na hakika wanamuziki kutoka nje walikuwa
walipata umaarufu na kuwa wakifanya maonyesho makubwa nchini karibu kila mwezi.
Lakini taratibu ikaonekana kuwa ukipenyeza rupia kazi yako inarushwa hewani. Na
katika awamu hii, wanamuziki walikuwa wakitaka kazi zao zirushwe hewani sio kwa
ajili ya kufanya biashara ya maonyesho pekee, bali pia ili wasambazaji waweze
kuzinunua na kuzisambaza. Watangazaji wengi wakaingia katika biashara ya
kujiita mameneja wa wanamuziki, kwa nafasi zao walizirusha nyimbo za wateja wao
na hatimae kuingia mikataba na wasambazaji. Wanamuziki ambao hawakuingia katika
mfumo huu nyimbo zao hazikupata nafasi ya kusikika hewani. Biashara ya kuuza
kanda na hatimae CD ilikuwa kubwa sana, kukaweko makubaliano kati ya
wasambazaji na watangazaji ambayo yaliwaweka wanamuziki katika hali ya utumwa
wa kutafuta yoyote aliye na uwezo wa kusababisha kazi yao isambazwe wampe
chochote. Kulikuweko na rushwa za kutuma vocha kwa watangazaji, rushwa ya
ngono, fedha, pombe na kadhalika. Kwa mfano kuna mtangazaji mmoja maarufu alikuwa
anahitaji kufanya sikukuu kwa ajili ya mwanae akaagiza kikundi kimoja kutoka
Dodoma kimletee mbuzi na na mchele, na hata hivyo hakupiga nyimbo zao japo
aliletewa alivyotaka, na huo ndio ukawa kama utaratibu rasmi. Mwaka 2004, chama
cha muziki cha TAMUNET kiliandaa maswali na kuyasambaza kwa wanamuziki
mbalimbali, maswali hayo yakitaka kujua kama mwanamuziki amewahi kuombwa
rushwa, na aina ya rushwa aliyoombwa, majina ya watangazaji waomba rushwa,
vituo vya utangazaji ambavyo ndivyo maarufu kwa rushwa na kadhalika. Majibu
yaliporudi, sura mpya ikajitokeza, kuwa hata watangazaji wa redio za dini nao
walikuwemo katika kundi la wapokea rushwa. Na takwimu zikaonyesha pia kituo
gani kati ya hivyo kinaongoza. Jambo la ajabu ni kuwa mwenye kituo kilichokuwa
kinaongoza kwa kudai na kupokea rushwa toka kwa wanamuziki wa injili, alipopewa
taarifa hiyo, alikuwa mkali na kusema kuwa ni njama za kuharibu jina lake
binafsi, hata alipoelezwa kuwa taarifa ile aichukue imsaidie kusafisha kituo,
hakutaka kukubali kuwa kuna tatizo katika kituo chake!!
Jambo la faraja ni kuwa kumekuweko na taratibu
ambazo zinaonyesha kuwa baadhi ya vituo vimejaribu kuweka taratibu za kujiondoa
katika aibu ya kujihusisha na rushwa. Lakini wasanii wengi bado wana imani kuwa
bila kutoa chochote wimbo wako hata uwe mzuri vipi hautasikika hewani.
Comments