 |
| Nchinga Sound |
 |
| Tanzanite Band |
 |
| Watoto wa tembo |
Muziki wa bendi umekuweko katika jamii yetu kuanzia miaka ya
30. Historia inatuambia kuwa baadhi ya bendi za mwanzo ni YMCA Social Orchestra na Dar es salaam
Social Orchestra, bendi hii ya pili ilikuwa ndio chanzo cha bendi maarufu
iliyokuja tokea baadae Dar es Salaam Jazz Band, bendi ya kwanza ya aina yake
kutumia gitaa la umeme. Kama yanavyoonekana majina yake Social Orchestra,
vikundi hivi vilikuwa ni sehemu ya shughuli baada ya kazi. Haikuwa ajira bali
shughuli waliyofanya waliopenda kupiga muziki. Kipindi kati ya 1950 na 1960
miji ndio ilikuwa inaanza kujengeka na hivyo
watu wa kutoka maeneo mbalimbali ya nchi walijikuta wakiishi pamoja mijini, vikundi mbalimbali vilianzishwa vikiwa na malengo ya kukusanya watu waliotoka
sehemu mmoja ili kusaidiana katika shughuli kama harusi, vifo na shughuli za namna hiyo, hatimae kulianza kutengenezwa vikundi vya sanaa na
hata bendi zenye wanamuziki kutoka sehemu moja na hapo kukawa na bendi kama
Rufiji Jazz iliyoanzishwa na wanamuziki toka Rufiji, Ulanga Jazz, ya watu wa maeneo yale ya mkoa wa
Morogoro, au Western Jazz iliyoanzishwa na akina Iddi Nhende kutoka mkoa wa
Tabora na kuwa na wanamuziki wengi
kutoka magharibi ya Tanzania hasa mikoa ya Tabora na Kigoma,na vivyo hivyo Kilwa Jazz na
kadhalika. Bendi hizi awali zilikuwa katika mfumo wa klabu. Kulikuweko na kamati za kuendesha klabu na bendi
zilitafutiwa sehemu ya mazoezi, wanamuziki walisaidiwa mengi na wanachama wa
klabu ikiwemo malazi, chakula na hata posho kwa wale ambao walikuwa hawana
ajira, na hatimae kuwatafutia ajira wawee kujikimu. Mazoezi ya vikundi mengi yalifanyika baada ya saa za kazi kutokana na
wanabendi wengine kuwa na kazi zao.
Ujio wa wanamuziki wa utoka Kongo mwanzoni mwa miaka ya 60 ulianzisha kubadilika kwa mfumo katika uendeshaji wa bendi hizi. Kukaanza kuweko na utamaduni wa
wanamuziki kutegemea maisha kutokana na kupiga muziki. Mifumo ya utawala wa bendi nayo ikabadilika na kufuata mifumo iliyokuwa imezoeweleka huko Kongo. Kwa wale
wanamuziki waliokuwa na vikundi lakini hawakuwa na vyombo waliweza kuwashawishi
wenye fedha kuingia katika biashara hiyo kwa kununua vyombo na hatimae kuanza
bendi. Kitu kilichokuwa wazi mapema ni kuwa wanamuziki hawakutaka kuingiliwa na
wenye vyombo katika utawala au uongozi wa wa bendi. Hivyo bendi zilikuwa na
viongozi kama Band Leader ambaye alikuwa kiongozi mkuu wa bendi, kisha kulikuwa
na Stagemaster/Bandmaster ambaye ndie alikuwa akiangalia nidhamu wakati wa mazoezi na hata
wakati wa dansi na kuongoza mwenendo wa dansi kwa kuchagua nyimbo ipi ipigwe
saa ngapi. Kuonyesha jinsi utawala
ulivyokuwa unafuata ngazi nitatoa mfano mmoja binafsi. Nilijiunga na Vijana Jazz
mwishoni mwa mwaka 1989, na baada ya miezi miwili nilipewa jukumu la kuwa Stagemaster,
tulikuwa na gari la kupeleka wanamuziki kazini, kuna siku tulimpitia
Hemed Maneti nyumbani kwake, yeye ndie alikuwa Kiongozi Mkuu wa bendi, lakini siku
hiyo alikuwa anaumwa, tulipopita kwake alikuja kwenye basi na kuniomba ruksa asiende kazini kwa kuwa anaumwa. Ukikumbuka kuwa bendi
ilikuwa ni kama yake, mimi nilikuwa na miwili tu kazini, lakini kwa kuwa
nilikuwa Stagemaster alilazimika kunipa taarifa kuwa anaumwa. Ni jambo ambalo
lilikuwa na maana nyingi sana katika utawala wa bendi, mwanamuziki gani angenidharau ikiwa Kiongozi Mkuu alikuwa anakuja,tena mbele ya wanamuziki wote kunitaarifu kuwa anaumwa?
Katika mtiririko huu, mwenye vyombo,
tajiri, alikuwa anakutana na wanamuziki wakati wa kupeana mkataba wa kuanza
kazi baada ya hapo mwanamuziki anajua hatima yake iko chini ya Kiongozi wa bendi, na utaingizwa kwenye bendi kwa ushauri wa uongozi wa bendi kwani ndio unajua unahitaji muimbaji wa sauti ya ngapi, au unahitaji mpigaji wa kiwango cha aina gani. Jambo ambalo tajiri anaweza kutokujua kabisa na kuona mwimbaji ni muimbaji tu. Hii
iliwezesha wanamuziki kuheshimu uongozi wao wa bendi. Mfumo huu uliendelea hata
zilipoanzishwa bendi za mashirika ya umma, muajiri hakuingilia taratibu za
uongozi wa bendi bendi labda kwa kupitia mikutano rasmi na viongozi wa bendi, ambapo nao
walipeleka misimamo wa uongozi wa juu kwa wanamuziki. Bendi nyingi ambazo wenye mali amekuwa
wakiingilia au kugeuka ni viongozi wa bendi matatizo makubwa yamekuwa yakitokea
ambayo hudumaza bendi. Hapa sababu ni rahisi, wanamuziki mkiwa wenyewe hamjiangalii kuwa nani maarufu, bali mnajipima kuwa nani anajua nini, mtu nje ya kundi anaanza ikiwemo wenye bendi huanza kuingiza upenzi katika kutoa maamuzi, jambo ambalo huleta tabu. Nimekwisha ona wenye mali wakiwa wapenzi wa aina fulani
ya muziki hivyo kulazimisha bendi kupiga muziki wa aina hiyo tu, na hivyo kuzuia bendi kukua kimuziki. Tatizo kubwa
zaidi ni wenye bendi kuingilia uongozi wa bendi na kuanza kufanya viongozi wa
wanamuziki hawafai na hivyo kuanzisha utamaduni wa wanamuziki katika bendi
kudharau uongozi ambao ndio uko karibu nao, na hapo mwanzo wa mwisho wa bendi
huwa wazi.
Bendi ina mvuto wa aina yake. Unaweza kumkuta mtu mwenye kampuni
kadhaa, akiwa na waajiriwa wengi na kamwe
hafanyi kitu chochote kuonyesha kuwa yeye ndie mwenye mali, wala kujihusisha na maisha ya wafanyakazi wake, mara nyingine wafanya kazi wengi wala hawamjui
kwa sura bosi wao, lakini mtu huyuhuyu akianzisha bendi anageuka na kutaka kila mtu
amfahamu kuwa yeye ndie mwenye bendi, ataanza kujihusisha kwa karibu na maisha ya wanamuziki, nimeshawahi kulalamikiwa na familia moja baada ya mzee kukaribisha kundi la wanamuziki wake nyumbani kwake wakawa wanashinda hapo wanakula hapo, na yeye mwenyewe, ambaye alikuwa afisa mkubwa kwenye shirika moja akipita sokoni kununua nyama na vitunguu kwa ajili ya chakula cha wanamuziki wake, na kubadilisha kabisa hali ndani ya nyumbani kwake. Mzee
mwingine kwa wale wenye kumbukumbu alikuwa anajitokeza mpaka kwenye luninga akijisifu kwa kwenda Ufaransa kuwanunulia wanamuziki wake nguo, jambo ambalo ungemtajia
kuwa angelifanya kwa wafanyakazi wake wa vitengo vingine angekuona
mwendawazimu. Wema huu si faida bali ni hasara kubwa katika uhai wa bendi.
Bendi nyingi nzuri zimekufa kutokana na kutokuwa na mfumo mzuri wa uongozi na
hivyo kutokueleweka nani kiongozi wa kundi, kati ya Mkurugenzi mkuu wa kampuni, meneja wa bendi na Kiongozi wa bendi.
Aina nyingine ya bendi ni zile ambazo wanamuziki
wamejikusanya na hata kuweza kukusanya vifaa wenyewe. Bendi hizi ambazo
zinajitawala zenyewe zimekuwa na historia ya kudumu kwa miaka mingi, kwanza kwa
kuwa wanamuziki wanajua mali ile ni yao na kila kipatikanacho wanakijua(transparency), hivyo
wakati wa shida huwa shida kwa wote na wakati wa raha huwa raha kwa wote, bendi
hizi mara nyingi huja kufa vyombo vikisha chakaa, na huwa vigumu kukubali kuishi
katika mfumo uliotajwa hapo juu. Mifano hai ni Kilimanjaro Band (awali iliitwa
Love Bugs-1960s, kisha Revolutions na hatimae Kilimanjaro Band), pia
Tanzanites(awali Barkeys). Bendi zote hizi zina umri wa zaid ya miaka 30.
Pengine ningeongea kidogo kuhusu utengenezaji wa bendi.
Ukiwa na fedha zako na unataka kuunda bendi, lazima ukumbuke kuna mambo ya
msingi lazima ujiulize, Je,
unataka kutengeneza bendi kwa ajili ya nini? Unataka ikuingizie fedha? Au
unataka kuona vijana wakipiga muziki wa kukufurahisha tu? au kutangaza jina au biashara yako na kadhalika. Kwa kutengeneza bendi
nzuri ya kukusaidia katika malengo yoyote utakayokuwa umeamua kati ya hayo hapo
juu, ni vizuri ukamtafuta mwanamuziki mmoja (responsible), na kumueleza nia
yako na kumuachia uhuru wa kutafuta wasanii wenzie. Hapa makosa makubwa huwa
yanatokea kwa watu kukusanya kamati ya washauri, na kuanza kupanga wasanii wa
kuwapata, hii ina matatizo makubwa, unaweza ukapata wasanii wazuri maarufu
lakini hawana mtizamo mmoja kuhusu muziki, na pili hili huleta matatizo katika mahusiano yao na
uongozaji wa bendi. katika hali hii wanamuziki wote wanajiona ni viongozi na wanawajibika kwa
Mkurugenzi, bendi inakuwa haikaliki na kifo cha bendi ni wazi tu kitatokea
mapema, au kunakuwa hakuna maendeleo ya kimuziki, unakuwa na bendi yenye wanamuziki wana majina makubwa lakini haina wapeni wa kudumu. Nimetaja hapo juu kuwa ni muhimu kutafuta mwanamuziki (responsible) kwa
kuwa watu wengi wamejikuta wakiangukia kwa wanamuziki wanaojua kujisifu sana na
mwisho wa siku hakuna matunda,
akina mama wengi wameangukia katika mtego huu wa kununulia vyombo vijana
mabingwa wa kujisifu ambao hata ukimwambia atoe ushahidi wa kazi alizowahi
kufanya huishia kutoa ushahidi wa kujisifia zaidi.
Vyombo vya muziki ndilo jembe la kazi, lakini si kila
mwanamuziki anajua vyombo bora. Hili ni tatizo sugu, hapa nchini asilimia kubwa
ya vyombo vya muziki ni’fake’, hivyo kuandamana na mtu asiye na ujuzi wa vyombo
utaishia kununua makopo ambayo miezi michache baada ya kununua yanakuwa ni ya
kutupwa wakati mamilioni ya fedha yamekwisha tumiwa. Hata kama vyombo vyote
mtaani vingekuwa si bandia , kuna kazi ya kufanya kabla ya kununua vyombo.
Maswali ya kujiuliza ni aina gani ya muziki unataka kupiga, unategemea kupiga
katika kumbi za ukubwa gani na maswali mengine kama haya, majibu yake yatakupa aina ya
vyombo vya kununua , uwezo wake na kadhalika. Kimsingi kabla hujatumia fedha
kununua vyombo tafuta wataalamu, utatumia fedha chache na kupata vyombo
vitakavyoishi miaka mingi zaidi………….
Comments